Zephyros
Mijn ervaring met koliek was gelukkig aardig beperkt gebleven tot een gaskoliek zo nu en dan. Totdat op 5 november 2022 om 9.42 bij mij de telefoon ging. Mijn knappe Zephyros stond al 5 jaar heerlijk van zijn pensioen te genieten in Leende. Ver van huis maar daar kon hij vanwege zijn artrose wel het beste 24\7 buiten rustig bewegen. Hij zag er nog goed uit en met een jaarlijkse massage beurt erbij bewoog hij ook prima. Hij had eerder dat jaar een gaskoliek gehad zijn symptomen zijn dan liggen. Gelukkig hadden ze dit goed gespot en na een dierenarts bezoek knapte hij snel op.
Helaas was het 5 november geen gaskoliek. In de auto had ik die dierenarts aan de telefoon die zei dat hij met heel veel pijnstilling uit eindelijk wel om hoog was gekomen om richting stal te kunnen gaan. Ze zou haar best doen hem in leven te houden maar als hij weer zou gaan spartelen van de pijn zou ze hem laten inslapen spraken we af. Ik heb het gaspedaal nog iets dieper in gedrukt na dit telefoontje want ik heb spek ooit eens belooft dat ik tot het laatst voor hem zou zorgen. Sneller dan gebruikelijk stond ik dan ook in Leende. Mijn hart maakt een sprongetje toen ik hem zag liggen hij leefde nog.
Maar op het zelfde moment keek hij op en besefte ik dat dit de laatste keer zou zijn. Na kort overleg met de dierenarts die bij het opvoelen niet ver naar binnen kon en meteen bloed aan haar handen had, was haar vermoeden dat zijn darmen gedraaid waren en al aan het afsterven waren.
Ik heb toen de beslissing genomen hem in te laten slapen, er kwam wat mij betreft op 18 jarige leeftijd veel te vroeg een einde aan het leven van mijn eerste paardenliefde.
Ik heb veel gelezen en opgezocht over koliek en heb mezelf heel erg de schuld gegeven van de dood van mijn lieve spek. Aan alle kanten heb ik bedacht wat ik fout heb gedaan en wat ik anders had moeten doen. Gaande weg kwam ik er echter achter dat er regelmatig paarden overlijden aan koliek en dat hier vaak weinig tot niets aan te doen is. Rollen kan namelijk ook zorgen voor een verplaatsing van de darmen en om nu allemaal te zorgen dat ons paard nooit meer kan rollen lijkt me wat overdreven. Wat je wel kunt doen om het risico te beperken daar gaat deze blog over.
Wat is koliek?
Koliek is een verzamelnaam die word gebruikt om buikpijn bij paarden te beschrijven. Deze aandoeningen variëren in ernst en kunnen leiden tot ernstige gezondheidsproblemen of zelfs de dood van het paard als ze niet snel worden behandeld.
De meest voorkomende vormen bespreken we hieronder.
Verstoppingskoliek wordt veroorzaakt door een verstopping in de darmen. Dit kan worden veroorzaakt door het eten van te veel voedsel in één keer, onvoldoende drinken, een gebrek aan beweging, of door het inslikken van vreemde voorwerpen.
Gas-koliek ontstaat wanneer er te veel gas in de darmen zit. Dit kan worden veroorzaakt door het eten van voedsel dat te rijk is aan eiwitten of suikers, of door onvoldoende beweging. Dit komt veel voor in het voorjaar als paarden weer de wei op gaan. Paarden die gevoelig zijn voor koliek kun je in het begin met een graasmasker de wei op doen. Maar ook het rustig opbouwen en aan het gras laten wennen zijn belangrijke stappen om het risico te verkleinen.
Spasmodische koliek wordt veroorzaakt door samentrekkingen van de darmen. Dit kan worden veroorzaakt door stress, voedsel dat te rijk is aan suikers of eiwitten, of door een onregelmatig dieet.
Zandkoliek wordt veroorzaakt door ophoping van zand in de darmen. Dit kan worden veroorzaakt door het grazen op zanderige grond. Indien je paard veel op een zanderige ondergrond staat kan het verstandig zijn om regelmatig een kuur met psyllium zaad te geven.
Gastro-intestinale ontsteking wordt veroorzaakt door ontsteking in de darmen. Dit kan worden veroorzaakt door verschillende factoren, waaronder een allergische reactie op voedsel of medicijnen.
Torsie koliek is een ernstige vorm van koliek die wordt veroorzaakt door een draaiing van de darmen. Dit kan leiden tot afknelling van de bloedtoevoer naar de darmen en kan levensbedreigend zijn.
Het is belangrijk om te weten dat deze vormen van koliek niet altijd duidelijk van elkaar te onderscheiden zijn en dat een paard meerdere vormen van koliek tegelijkertijd kan hebben. Daarom is het belangrijk om bij verdenking van koliek zo snel mogelijk een dierenarts te raadplegen om een juiste diagnose en behandeling te krijgen.
Symptomen bij koliek
Hieronder staan de meest voorkomende symptomen opgesomd:
- Verhoogde hartslag
- Zweten
- Rusteloosheid
- Onrustig lopen of rollen
- Continu gaan liggen en weer opstaan
- Verminderde eetlust
- Geen ontlasting of verminderde ontlasting
Als je deze symptomen bij je paard opmerkt, is het belangrijk om snel te handelen en een dierenarts te raadplegen.
Oorzaken van koliek
Er zijn verschillende oorzaken die kunnen leiden tot koliek bij paarden. Hieronder staan de meest voorkomende oorzaken opgesomd:
- Voeding, een verandering in voeding of een teveel aan voer kan koliek veroorzaken. Dit kan leiden tot verstoppingen in de darmen of een opgeblazen gevoel.
- Parasieten zoals wormen kunnen ook koliek veroorzaken. Dit komt omdat ze de darmen kunnen beschadigen of blokkades kunnen veroorzaken.
- Stress kan ook een oorzaak zijn van koliek bij paarden. Bijvoorbeeld als een paard verhuist naar een nieuwe omgeving of als er andere veranderingen zijn in zijn of haar routine.
- Zand, als een paard zand inslikt tijdens het eten of grazen, kan dit leiden tot een ophoping van zand in de darmen. Dit kan leiden tot irritatie en koliek.
Behandeling van koliek
Het allerbelangrijkste bij het vermoeden van koliek is dat je de dierenarts belt. Deze kan vervolgens een behandeling opstarten. Tijdens het wachten op de dierenarts kun je je paard vast colosan geven. Dit diergeneesmiddel is al jaren een effectieve manier om diverse spijsvertering problemen aan te pakken. Het is echter geen vervanging voor de dierenarts.
De behandeling van de dierenarts bestaat vaak uit pijnstilling en een spierverslapper. Echter kan in het geval van een draaiing of blokkade een chirurgische ingreep nodig zijn. Dit word gedaan in een kliniek. Deze kunnen in geval van nood vaak ook het transport regelen.
Preventie
Hoewel het niet altijd mogelijk is om koliek bij paarden te voorkomen, zijn er enkele stappen die je kunt nemen om het risico op deze aandoening te verminderen.
Geef je paard regelmatig voedsel.
Het is belangrijk om je paard regelmatig voedsel te geven om verstoppingen en andere problemen te voorkomen. Een paard mag nooit langer dan 3 uur zonder voedsel staan. Zorg ervoor dat je paard voldoende ruwvoer heeft, zoals hooi of gras, en geef hem of haar geen grote hoeveelheden voer in één keer.
Controleer op parasieten
Het is belangrijk om je paard regelmatig te ontwormen om parasieten te voorkomen. Praat met je dierenarts over het beste ontwormingsschema voor jouw paard.
Minimaliseer stress
Stress kan een belangrijke factor zijn bij koliek bij paarden. Probeer stress te minimaliseren door het paard in een vertrouwde omgeving te houden en veranderingen in de routine geleidelijk door te voeren.
Voorkom het inslikken van zand
Als je paard graast op zanderige grond, kan het nuttig zijn om een zandkoliek preventieproduct te gebruiken, zoals psylliumvezels. Dit kan helpen om zandophopingen in de darmen te voorkomen. Ook het aanbieden van voldoende ruwvoer is belangrijk op zandgrond om zand eten uit verveling te voorkomen.
Tandarts bezoek.
Voor de spijsvertering is het belangrijk dat een paard goed kan kauwen. Dit kan alleen met een goed onderhouden gebit. Een keer per jaar naar de tandarts is een must.
En als laatste ken je paard. Zephyros uitte koliek door te gaan liggen en niet iedereen ziet dat meteen als een probleem. Maar niet ieder liggend paard heeft koliek. Door je paard goed te kennen herken je veranderingen sneller en kun je eerder ingrijpen. Indien je paard gevoelig is voor koliek is het belangrijk met je dierenarts te overleggen over wat je kunt doen om het risico klein te houden.
